شرب خمر چیست؟ ، بررسی جامع مجازات حمل و نگهداری ، حین رانندگی
شرب خمر یا مصرف مشروبات الکلی یکی از جرایم منافی عفت در قانون است که ریشه در احکام شرعی و فقهی دارد. این عمل مجرمانه در قوانین کیفری به عنوان یکی از جرایم حدی شناخته شده است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است.
در این مقاله، می خواهم به صورت کامل و با زبانی ساده، مفهوم شرب خمر، مجازات های مربوط به آن و همچنین تفاوت های آن با جرایم مرتبط مانند حمل و نگهداری مشروبات الکلی را بررسی کنم. در انت به موضوع رانندگی در حالت مستی و پیامدهای قانونی آن خواهیم پرداخت.
تعاریف شرب خمر در قانون
شرب خمر، به معنای مصرف هرگونه مایع مست کننده حاوی الکل است که موجب زوال عقل یا مستی می شود.
نکته مهم اینکه در فقه و به تبع آن در قوانین ما، حتی مصرف مقدار کم از این نوشیدنی که موجب مستی نشود نیز جرم است.
مسکر: به هر ماده ای گفته می شود که مصرف آن موجب مستی و از خود بی خود شدن فرد می شود. این اصطلاح شامل انواع مشروبات الکلی می شود.
حد: به مجازات هایی گفته می شود که میزان و کیفیت آن در شرع مقدس تعیین شده و قابل تغییر، تبدیل یا تقلیل نیست. مجازات شرب خمر از جمله مجازات های حدی است.
تعزیر: مجازاتی است که مشمول عنوان حد نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین می شود.
به نقل از وکیل شرب خمر، آوا دادیار :
مطابق قوانین کیفری و مجازات اسلامی، خوردن مشروبات الکلی که موجب از دست دادن اختیار و کنترل رفتاری فرد می شود، جرم است.
ماده قانون های مربوط به مشروبات الکلی
حال که با مفاهیم اولیه آشنا شدیم، بیایید ببینیم قانون گذار در چه موادی از قانون به جرم شرب خمر پرداخته است:
ماده ۲۶۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲
“مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است.”
ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی
“حد مصرف مسکر، هشتاد ضربه شلاق است.”
ماده ۲۶۶ قانون مجازات اسلامی
“غیرمسلمان تنها در صورت تظاهر به مصرف مسکر، محکوم به حد می شود.”
نکته مهم: همانطور که می بینید، قانون گذار مصرف هر نوع ماده مست کننده را، حتی به میزان کم و بدون ایجاد مستی، جرم تلقی کرده است.
شرایط اجرای مجازات شرب خمر
برای اینکه مجازات شرب خمر (حد) بر فردی جاری شود، شرایط زیر باید وجود داشته باشد:
- بلوغ: مرتکب باید به سن بلوغ شرعی رسیده باشد
- عقل: مرتکب باید عاقل باشد
- اختیار: مرتکب باید با اراده آزاد و بدون اکراه عمل را انجام داده باشد
- علم: مرتکب باید به حرام بودن عمل آگاه بوده باشد
تصور کنید فردی نوشیدنی ای را مصرف کرده که نمی دانسته حاوی الکل است. در این صورت، اگر بتواند جهل خود را ثابت کند که نمیدانسته در این نوشیدنی الکل است، مجازات حد شامل حال او نمی شود. مانند شخصی که نوشیدنی ای را با تصور اینکه آب میوه طبیعی است مصرف کرده، در حالی که حاوی الکل بوده است.
چگونه جرم شرب خمر اثبات می شود؟
یکی از مهم ترین جنبه های حقوقی در این موضوع، نحوه اثبات جرم است. برای اثبات شرب خمر طرق زیر وجود دارد:
- اقرار: دو بار اقرار فرد نزد قاضی به مصرف مسکر
- شهادت: شهادت دو مرد عادل که شاهد عمل شرب خمر بوده اند
- علم قاضی: در صورتی که قاضی از طریق قرائن قطعی به وقوع جرم علم پیدا کند
توجه داشته باشید که : صرف بوی الکل یا رفتار غیرعادی برای اثبات جرم شرب خمر کافی نیست و نیاز به یکی از ادله بالا است.
حمل و نگهداری مشروبات الکلی
حمل و نگهداری مشروبات الکلی جرمی مستقل از شرب خمر است که مجازات جداگانه ای دارد. بر اساس ماده ۷۰۲ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵:
“هرکس مشروبات الکلی را بسازد یا بخرد یا بفروشد یا در معرض فروش قرار دهد یا حمل یا نگهداری کند یا در اختیار دیگری قرار دهد به حبس از شش ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق و پرداخت جزای نقدی به میزان پنج برابر ارزش عرفی کالای مزبور محکوم می شود.”
تفاوت های کلیدی بین مجازات نوشیدن مشروبات الکلی و حمل و نگهداری آن:
شرب خمر حمل و نگهداری
حد (شلاق) تعزیر (حبس، شلاق، جریمه)
۸۰ ضربه شلاق حمل: ۶ ماه تا ۱ سال حبس + تا ۷۴ ضربه شلاق + جریمه نقدی
بار سوم اعدام افزایش مجازات تعزیری
قابلیت عفو عدم امکان عفو و تخفیف امکان تخفیف و تعلیق
رانندگی در حال مستی
رانندگی در حالت مستی یکی از خطرناک ترین اعمالی است که می تواند جان راننده و دیگران را به خطر اندازد. قانون برای این عمل، علاوه بر مجازات شرب خمر، مجازات های تکمیلی دیگری نیز در نظر گرفته است.
طبق ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) و ماده ۶۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، رانندگی در حال مستی با مجازات های زیر روبرو است:
- جریمه نقدی: بین ۲ تا ۱۰ میلیون ریال (که البته با توجه به تورم، این مبالغ هرساله تعدیل می شوند)
- ضبط گواهینامه: به مدت ۶ ماه تا یک سال
- حبس: در صورت تکرار، ۲ تا ۶ ماه حبس
- مجازات شرب خمر: ۸۰ ضربه شلاق (که جداگانه اعمال می شود)
فرآیند رسیدگی به جرم رانندگی در حالت مستی:
- توقف خودرو توسط پلیس راهنمایی و رانندگی
- بررسی وضعیت راننده و مشکوک شدن به مستی
- انجام آزمایش های اولیه (مانند تست تنفسی)
- در صورت مثبت بودن نتیجه، انتقال به پزشکی قانونی
- انجام آزمایش خون و ادرار
- تشکیل پرونده کیفری در دادسرا
- رسیدگی جداگانه به جرم شرب خمر و تخلف رانندگی
آیا مصرف هر میزان الکل برای رانندگی ممنوع است؟
بله، برخلاف برخی کشورها که حد مجازی برای میزان الکل خون تعیین کرده اند، هر میزان مصرف الکل قبل از رانندگی ممنوع است.
آیا می توانم از انجام آزمایش الکل خودداری کنم؟
امتناع از انجام آزمایش تشخیص مصرف الکل، به خودی خود تخلف محسوب می شود و می تواند منجر به توقیف خودرو شما شود. همچنین این امتناع می تواند به عنوان قرینه ای برای مصرف الکل در نظر گرفته شود.
تفاوت رسیدگی به جرم شرب خمر برای اقلیت های مذهبی
یکی از نکات مهم در قوانین ایران، تفاوت در برخورد با اقلیت های مذهبی رسمی کشور در مورد شرب خمر است. مطابق ماده ۲۶۶ قانون مجازات اسلامی:
“غیرمسلمان تنها در صورت تظاهر به مصرف مسکر، محکوم به حد می شود.”
این بدان معناست که:
مصرف مشروبات الکلی توسط اقلیت های مذهبی رسمی (مسیحیان، کلیمیان و زرتشتیان) در خلوت و محیط های خصوصی خودشان جرم محسوب نمی شود
تظاهر به شرب خمر در انظار عمومی یا در محیط هایی که منع قانونی دارد، برای آنها نیز جرم است.
با وکیل مشروبات الکلی شهر خود مشورت کنید
در موارد خاصی که نمیدانید چکاری انجام دهید و سردرگم شده اید، حتما با یک وکیل متخصص که در حوزه مشروبات الکلی و شرب خمر اطلاعات کافی دارد مشورت کنید.
جمع بندی
شرب خمر (مصرف مشروبات الکلی) در قوانین جرمی است که با مجازات حدی (۸۰ ضربه شلاق) روبروست. حمل و نگهداری مشروبات الکلی نیز جرم مستقلی است که مجازات های تعزیری شامل حبس، شلاق و جریمه نقدی را به همراه دارد.
رانندگی در حالت مستی، علاوه بر مجازات شرب خمر، مجازات های دیگری مانند توقیف خودرو، ضبط گواهینامه و جریمه نقدی را نیز در پی دارد و در صورت تکرار یا ایراد آسیب به دیگران، این مجازات ها تشدید می شوند.
برای اقلیت های مذهبی رسمی، مصرف مشروبات الکلی در محیط های خصوصی جرم نیست، اما تظاهر به آن در اماکن عمومی جرم محسوب می شود.
به یاد داشته باشید که این مقاله صرفا جنبه اطلاع رسانی داشته و برای دریافت مشاوره حقوقی در موارد خاص، حتما با وکیل کیفری متخصص مشورت کنید.
منابع قانونی برای مطالعه بیشتر:
- قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، مواد ۲۶۴ تا ۲۸۸
- قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵، ماده ۷۰۲
- قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، ماده ۶۶