کارنامه‌ی بازار خودرو در سالی که پراید و پیکان به صدر معاملات بازگشتند
رویداد رونمایی از گزارش سال کارنامه (گزارش کارنامه از بازار خودرو در سال ۱۴۰۱)، با حضور نیما نامداری، مدیر عامل کارنامه، امین آقاجانی، معاون توسعه کسب و کار و هژیر مفاخری برگزار شد. کارنامه در اواخر سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را شروع کرد و از سال ۱۳۹۹ به صورت جدی وارد عرصه رقابت شد.
در ابتدای مراسم، نیما نامداری در تشریح گزارش سالانه کارنامه گفت: «۸۰ درصد معاملاتی که در کشور رخ می‌دهد بر اساس خودروهای دست دوم است. کاری که ما انجام دادیم این بود که قیمت معاملات خودرو دست دوم را اعمال کردیم. برای اولین‌بار در ایران، کارنامه با داده کاوی ۴ میلیون آگهی فروش خودرو و به اتکای ۵۰ هزار معامله‌ای که در سال ۱۴۰۱ در آنها حضور داشته؛ شاخص‌های قیمت، عرضه و تقاضای بازار خودرو را محاسبه و منتشر کرده است. شاخص‌هایی که کارنامه ارائه می‌دهد هم به معاملات خودروی صفر و خودروی کارکرده ارتباط پیدا می‌کند.»
نامداری ادامه داد: «کاری که ما انجام دادیم باید بر اساس وضعیت نوسان بازار خودرو در کشور انجام می شد و سعی کردیم همین کار را هم ارائه دهیم. به همین دلیل به جای رفتن سراغ قیمت‌های دستوری، تمرکز را روی قیمت بازار آزاد گذاشتیم و داده‌ها را بر اساس میلیون‌ها آگهی که خودمان داشتیم و همچین موقعیت تحلیل و دیتاها، نحوه مواجهه کاربرهای پلتفرم‌های آنلاین را بررسی کردیم. ما یک سری خودرو صفر و تعدادی خودرو کارکرده داریم که کارشناسان قیمت‌گذاری می‌کنند.»
نامداری ادامه داد: «قیمت خودرو در سال ۱۴۰۱ به طور متوسط ۸۳ درصد رشد داشته‌است؛ این در حالی است که تورم رسمی ۶۳ درصد و رشد شاخص بازار سرمایه ۴۱ درصد بوده‌است. ۸۷ درصد معاملات خودرو در سال ۱۴۰۱ به خودروهای داخلی تعلق داشته‌است. در حالی که شاخص قیمت در سال ۱۴۰۱ رشد ۸۳ درصدی داشته و عرضه و تقاضا برای خودرو حدود ۲۰ درصد رشد داشته است.»
وی با تحلیل داده‌های بازار ادامه داد: «عرضه در طول سال، تغییرات کمی داشته اما تقاضا متناسب با شرایط سیاسی و اقتصادی، نوسان زیادی را تجربه کرده است. مثلا انتشار خبر توافق ایران و آمریکا در مرداد سال گذشته و همزمان با اعلام تصمیماتی برای آزادسازی واردات خودرو باعث شد تقاضا در عرض یک ماه ۳۰ درصد کاهش پیدا کند اما بعد از اتفاقات اخیر و از بین رفتن چشم‌انداز توافقات بین‌المللی، شاخص تقاضا فقط در پاییز رشد ۱۰۰ درصدی داشت. مردم رشد قیمت را پیش‌بینی می‌کردند و به همین دلیل می خواستند سریع‌تر ماشین بخرند. اما رشد شدید قیمت در زمستان مخصوصا در دی باعث شد که تعداد زیادی از مردم از بازار خارج شوند. ضمن اینکه پیش فروش خودروسازها و راه‌اندازی سامانه جامع فروش خودرو هم بخش مهمی از تقاضا را از بازار خارج کرد. در نتیجه شاخص تقاضا در زمستان حدود ۵۰ درصد افت کرد. یک دلیل دیگر کاهش هم این است که تقاصا افزایش پیدا کرده اما قدرت خرید مردم افزایش پیدا نکرده است. عرضه و قیمت افزایش پیدا نمی‌کند اما تقاضا کاهش پیدا کرده است. به همین دلیل هم از آبان شیب رشد بورس افزایشی شد.»
پراید پر تقاضاترین خودرو سال ۱۴۰۱
نامداری درباره پرتقاضاترین خودروهای ایران می‌گوید: «پراید با سهم ۲۵ درصدی از کل معاملات، پرتقاضاترین خودرو ایران در سال ۱۴۰۱ بوده‌است. این خودرو که مدتهاست تولید هم نمی‌شود، به دلیل قیمت اقتصادی آن رشد شدید تقاضا داشته در نتیجه قیمت انواع مختلف آن، رشدی حتی بیشتر رشد از رشد شاخص کل داشته‌است. قیمت پراید سدان بنزینی ۹۵ درصد، سدان دوگانه‌سوز ۹۹ درصد و هاچبک ۱۰۳ درصد در طی ۱۲ ماه افزایش پیدا کرده‌است.»
او درباره رشد شدید قیمت‌ها گفت: «رشد شدید قیمت ها باعث کاهش قدرت خرید مشتریان شده و به همین دلیل معامله خودروهای ارزان‌تر رونق پیدا کرده‌است. مقایسه رده‌بندی ۱۰ خودروی پرمعامله ایران در شش ماه اول سال ۱۴۰۱ با شش ماهه دوم نشان می‌دهد ماشین‌هایی مثل پراید ۱۳۱ و پژو۴۰۵ که خودروهای ارزان‌تری هستند، در این رده‌بندی بالا رفته‌اند اما خودروهایی مثل پژو پارس و پژو ۲۰۶ که نسبتا گران‌تر هستند چند رتبه پایین آمده‌اند.»
این توضیح بر اساس ۴ میلیون آگهی و هزاران معامله است. وقتی این داده‌ها را در این حجم جمع می‌کنیم امکان مناسب‌سازی داده وجود دارد. باتوجه به این ماجرا می‌توانیم به تفکیک کمپانی و تولید کننده، شاخص را مقایسه کنیم که خودروهای چینی ۸۷ درصد رشد قیمت داشتند و خودروهای ایرانی نیز ۸۳ درصد افزایش داشتند؛ دلیل این ماجرا هم این است که ذهنیت مردم نسبت به این خودروها تغییر کرده و کیفیت و امکانات خودروهای چینی نسبت به تولیدات داخلی نیز بهتر است.»
نامداری ادامه داد: «در کل سال تورم ۶۰ درصد بود اما افزایش ۸۳ درصدی شاخص قیمت خودرو را نسبت به ابتدای سال داشتیم چون مردم از ماشین به عنوان یک کالا برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کردند.»
بالاترین سهم معاملاتی بازار
امین آقاجانی معاون رشد و توسعه کسب و کار کارنامه هم درباره ۲۰ خودرو با بالاترین سهم معاملاتی در بازار ادامه داد: «پراید سدان بنزینی، پراید سدان دوگانه‌سوز، پراید ۱۳۱se، پراید se۱۱۱، پراید ۱۳۱ SX، پراید ۱۳۱ SL، پراید ۱۳۱ دوگانه سوز ۲۹ درصد افزایش قیمت، پژو پارس ۱۱.۵ درصد، پژو ۴۰۵ بنزینی و دوگانه‌سوز ۸.۵ درصد، سمند LX ساده ۲ درصد، پیکان پیکاپ دوگانه سوز، ۲ درصد، تیبا سدان و هاچبک ۲ درصد، پژو ۲۰۶ تیپ۲، تیپ۵ و SD هم ۷ درصد سهم از معاملات داشته است.»
آقاجانی درباره خودرهای خارجی هم گفت: «از بین ۱۰۰ خودرویی که ۸۷ درصد از معاملات بازار را به دست گرفته‌اند، هیوندای سانتافه بیشترین افزایش قیمت را با ۱۲۸ درصد و پژو ۲۰۶ تیپ ۳ رقمی معادل ۱۱۴ درصد افزایش قیمت را برای خود ثبت کرده است. نکته جالب توجه ماجرا این است که خرید و فروش خودروهای قدیمی‌تر و فرسوده‌تر در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ افزایش پیدا کرده و خرید و فروش ۲۰۶ و پژو کاهش پیدا کرده و پراید سدان بنزینی در سال گذشته ۹۹ درصد و پراید سدان دو گانه سوز ۹۵ درصد افزایش قیمت داشته است. در رابطه با خودروهای چینی هم پرطرفدارترین خودرو جک s۵ بوده؛ یکی از دلایلش این است که این خودرو، شاسی‌بلند نسبتا ارزان‌قیمت‌تری است و بعد از آن هم mvm۱۱۰ بخاطر قیمتش مورد توجه است.»
او درباره سهم انواع معاملات خودرو گفت : «ایران‌خودرو ۴۴درصد، محصولات سایپا ۴۳ درصد، خودروهای چینی ۴درصد، خودروهای ژاپنی و کره‌ای ۴ درصد و سایر خودروها ۵ درصد بوده است.»
۸ درصد خودروهای صفر ایرانی مشکل موتور دارند
هژیر مفاخری هم در درباره عملکرد کارنامه در سال گذشته گفت: «شرکت کارنامه از سال ۹۸ شروع به کار کرده و در سه سال ۲۵۰ هزار ماشین را کارشناسی کرده‌است. فقط در سال ۱۴۰۱ مجموع ارزش خودروهایی که کارنامه در معامله آنها حضور داشته، معادل ۱۹.۵ هزار میلیارد تومان بوده است.»
او درباره خدمات کارنامه ادامه داد: «سرویس کارشناسی کارنامه با فاصله زیاد بیشترین سهم را از بخش آنلاین این بازار دارد اما هنوز سهم بخش آفلاین بیشتر است. اگرچه بخش مهمی از مشتریان کارنامه در تهران و کرج هستند اما سرویس کارشناسی کارنامه از اواخر سال گذشته در شهرهای مشهد، اصفهان، شیراز و رشت هم شروع به کار کرده‌است. کارنامه در سال ۱۴۰۲ سرویس خدمات دوره‌ای را راه‌اندازی کرده که به مشتریان امکان می‌دهد خدمات ماشین را در محل خود دریافت کرده و با استفاده از کارنامه سلامت ماشین خود را به طور مستمر و پیشگیرانه پایش کند. ۲۵ درصد خودروهای صفر کارشناسی شده توسط کارنامه، دارای ایراد بوده‌اند. این عدد برای خودروهای چینی ۳ درصد بیشتر از خودروهای ایرانی است اما ایراد موتور در خودروهای صفر ایرانی ۸ درصد و در خودروهای چینی ۲ درصد بوده‌است»
نامداری در ادامه افزود: «به دلیلی کاهش قدرت خرید مردم، خرید و فروش خودروی فرسوده و نا ایمن افزایش پیدا می‌کند به همین دلیل مصرف بنزین، هزینه تعمیر و افزایش تصادفات را در پی دارد.