شناسایی علت تورم بی سابقه در خانه های ایرانیان کم درآمد

تاثیر بیشتر رشد قیمت‌ بر خانوارهای کم‌درآمد

به طور کلی خانوارهای کشور بر حسب مقدار هزینه به ده گروه تقسیم می‌شوند که هر دهک تورم متفاوتی را تجربه می‌کند، زیرا سبد مصرفی متفاوتی دارد.

اکوایران در این باره نوشت: نگاهی به تورم دهک ها نشان می دهد که تورم دهک اول در آبان ماه برابر با ۲.۳ درصد بوده که بالاترین میزان در مقایسه با سایر طبقات جامعه بوده است. از سوی دیگر کمترین تورم در خانه های پردرآمدترین ها به ثبت رسیده است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، تورم دهه دهم برابر با ۲.۰۴ درصد بوده که پایین‌ترین نرخ در مقایسه با سایرین بوده است. طبق تعریف، دهک اول عموماً کم درآمدترین دهک جامعه محسوب می شود و دهک دهم نیز نشان دهنده طبقه ثروتمند است.

یکی از مهم ترین دلایل تفاوت تورم در اعشار مختلف، تفاوت وزن کالاهای مصرفی است. وزن مصرفی کالاها با اعلام سال پایه جدید توسط مرکز آمار ایران محاسبه شد و نشان دهنده ضریب اهمیت هر اقلام در مصرف خانوار است. در این راستا طبق بررسی های آماری، سهم خوراکی ها در سبد مصرف خانوارهای دهک اول بیشتر از دهک دهم است و در مقابل، سهم اقلام غیرخوراکی کمتر است. به همین دلیل زمانی که تورم در دهک اول جامعه رشد می کند، نگاه تحلیلگران به پرونده های سبد خرید معطوف می شود. موضوعی که البته نتوانست رفتار تورم اعشاری در این ماه را توجیه کند.

تورم بالای خوراکی و غیر خوراکی در دهک اول

به طور کلی بررسی های آماری تورم به تفکیک دهک ها در دومین ماه پاییزی نشان دهنده دو موضوع مهم بوده است:

نخست آنکه در تمام دهک‌های جامعه رشد ماهانه قیمت خوراکی ها حداقل ۱.۵ واحد در صد از تورم غیرخوراکی پایین‌تر بوده است. به این معنا که در این ماه عمده افزایش قیمت را تمام جامعه بیشتر از ناحیه غیرخوراکی لمس کرده تا خوراکی ها.

دوم آن که با افزایش رفاه درآمدی در طبقات بالاتر تورم در هردو سبد خوراکی و غیرخوراکی،  پله پله کم تر شده است. برای مثال تورم ماهانه خوراکی ها برای خانوارهای دهک اول برابر با ۱.۵۲ درصد بوده و در مقابل تورم این سبد مصرفی در دهک دهم معادل با ۰.۸۲ درصد ثبت شده است.

بررسی سبد غیرخوراکی‌ها نیز نشان می‌دهد در ماه آبان بیشترین تورم ماهانه گروه ‌کالایی غیرخوراکی و خدمات برابر با ۳.۰۴ درصد و برای دهک اول بوده است. این در حالی  است که کمترین تورم ماهانه این کالاها برای دهک دهم و برابر با ۲.۵ درصد به ثبت رسیده است.

با توجه به اینکه وزن کالاهای غیرخوراکی در سبد ثروتمندترها بیشتر از کم درآمدترها است، این سوال پیش می‌آید که چرا تورم غیر خوراکی دهک اول را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است؟ پاسخ به این سوال را باید در اقلام جزئی‌تر مصرف جستجو کرد.

مسکن؛ ریشه گرانی دهک کم درآمد

در بررسی داده های مرکز آمار از تورم مشاهده می شود در سال پایه جدید (سال پایه ۱۴۰۰) وزن هزینه‌های مسکن در سبد مصرفی این خانوارها متفاوت است. طبق ارقام مرکز آمار ۳۹.۴ درصد از کل سبد خانوارهای دهک اول را هزینه‌های مسکن تشکیل می‌دهد که نسبت به سبد سایر دهک‌ها بیشترین وزن را دارد. همین موضوع موجب شده تا تورم تجربه شده در دهک اول بیشتر از سایر دهک ها باشد. به عبارت دیگر سهم مسکن از تورم (در داده‌های مرکز آمار منظور از مسکن عمدتا شاخص قمیت اجاره است) در کم درآمد ترین طبقه جامعه بیشترین سطح را داشته و موجب ثبت تورم بالا دراین ماه شده است.