سونوگرافی در بارداری چند مرحله است؟

مادر شدن معمولاً برای خانم‌ها کمی استرس‌زا است و خانم‌های باردار در ماه‌های اول بارداری هزاران سوال بدون پاسخ دارند. سونوگرافی در بارداری یکی از روش‌های ارزیابی سلامت جنین است که باعث می‌شود خیال مادر کمی آسوده شود. اما در چه ماه‌هایی سونوگرافی انجام می‌شود؟ آیا سونوگرافی‌های مختلف الزامی است؟ آیا امواج اولتراسوند برای کودک و مادر بی‌ضرر است؟ در ادامه قصد داریم درباره سونوگرافی‌ بارداری در ماه‌های مختلف مطالبی را بیان کنیم.

سونوگرافی بارداری در چه ماه هایی انجام می شود؟

سونوگرافی های بارداری وجود دارند که پزشکان توصیه می‌کنند حتماً تمام خانم‌های باردار انجام دهند. این سونوگرافی‌ها را با توجه به زمان انجام آن‌ها نام گذاری کرده‌اند. در ادامه هر کدام از آن‌ها را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد.

۱.     سونوگرافی بارداری ماه اول

این سونوگرافی در بارداری، در هفته چهارم تا هفتم بارداری قابل انجام است. زمان انجام این سونوگرافی به نوع دستگاه اولتراسوند مورد استفاده باز می‌گردد.

اگر از سونوگرافی شکمی برای بررسی استفاده شود، بهترین زمان هفته ششم تا هفتم بارداری است. اما اگر از سونوگرافی واژینال استفاده شود، می‌توان در چهار و نیم هفتگی نیز آن را انجام داد. دقت سونوگرافی واژینال به علت نزدیکی به رحم و تخمدان‌ها بیشتر است.

در این سونوگرافی صدای قلب جنین، لانه گزینی تخمک بارور شده و شرایط رحم بررسی می‌شود. با انجام این سونوگرافی زمان تقریبی زایمان نیز تعیین شده تا مادر و پزشک پیش‌بینی‌‌های لازم را انجام دهند.

۲.     سونوگرافی سه ماه اول بارداری

این سونوگرافی معمولاً در هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می‌شود. نام دیگر این سونوگرافی NT است. این سونوگرافی برای تعیین ضخامت پشت گردن جنین انجام می‌شود. این معاینات به منظور بررسی احتمال ابتلای جنین به سندروم داون انجام می‌شود. البته این سونوگرافی نمی‌تواند ابتلا به سندروم داون را تأیید یا تکذیب کند، بلکه تنها احتمال وجود آن را می‌سنجد و در صورت بالا بودن این احتمال، انجام آزمایش‌های تکمیلی را پیشنهاد می‎‌کند.

۳.     سونوگرافی سه ماه دوم بارداری

این سونوگرافی در هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری باتوجه به نظر پزشک معالج انجام می‌شود. در این سونوگرافی شکل گیری کامل اندام‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. یعنی سونوگرافیست باید با دقت تعداد انگشتان دست و پا، صورت، لب‌ها، گوش‌ها، چشم‌ها و تمامی اندام‌ها را بررسی کند و در صورت وجود مشکل، آن را در گزارشی آماده کرده تا به دست پزشک معالج برسد.

اما یکی از شیرین‌ترین لحظات برای مادران باردار، زمان انجام همین سونوگرافی است، زیرا در این زمان بافت‌های بدن جنین به صورت کامل تشکیل شده و امکان تشخیص جنسیت جنین وجود دارد.

۴.     سونوگرافی سه ماهه سوم

سونوگرافی در بارداری با انجام این تصویربرداری پزشکی به پایان می‌رسد. البته این موضوع درباره زنانی که بارداری طبیعی دارند، صادق است و در مورد بارداری‌هایی که با مشکل روبرو هستند، باید معاینات تکمیلی دیگری انجام شود.

تا قبل از ورود به سه ماه سوم بارداری، وزن جنین چندان مورد اهمیت نیست، اما با ورود به این بازه زمانی وزن جنین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود. زیرا دیگر تمامی اندام‌ها شکل گرفته و باید بیشتر انرژی بدن مادر صرف افزایش وزن جنین شود.

سونوگرافیست برای تخمین وزن جنین از روش ویژه‌ای استفاده می‌کند. برای انجام این روش دور سر، طول استخوان ران و دور شکم جنین اندازه گیری می‌شود و اعداد به دست آمده برروی یک منحنی مخصوص تطبیق داده می‌شود تا وزن جنین تخمین زده شود. اگر وزن جنین طبیعی باشد که سونوگرافی‌ها پایان یافته و مادر منتظر تولد فرزند خود خواهد شد، اما اگر مشکلی در سونوگرافی دیده شود، معاینات تکمیلی دیگری توسط پزشک تجویز خواهد شد.

به طور کلی انجام غربالگری در بارداری اهمیت بسیاری دارد و سونوگرافی یکی از آزمایش هایی است که به این منظور انجام می شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با اهمیت انجام تست های غربالگری دوران بارداری و انواع آن ها به این مطلب از پارس مگ مراجعه کنید.

سونوگرافی های تکمیلی در بارداری

چنانچه بارداری روند طبیعی خود را سپری نکند، پزشک انجام سونوگرافی‌های دیگری را تجویز می‌کند، تا شرایط جنین و مادر بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. در ادامه چند مورد از این معاینات تکمیلی را بررسی خواهیم کرد.

·        سونوگرافی ۳ یا ۴ بعدی

این سونوگرافی را در هفته‌های ۲۴ تا ۳۲ بارداری انجام می‌دهند تا وضعیت جنین به صورت دقیق‌تری مورد ارزیابی قرار گیرد. گاهی بعضی مادران باردار به پزشک خود برای انجام این سونوگرافی اصرار می‌کنند اما باید توجه داشته باشید که در این نوع تصویربرداری از امواج اولتراسوند قدرتمندی استفاده می‌شود که پزشکان معتقد هستند بهتر است، اگر بارداری سیر طبیعی خود را طی می‌کند، مادر و جنین در معرض آن قرار نگیرند.

اگرچه تابه امروز هیچ گونه عارضه‌ای از انجام این سونوگرافی گزارش نشده است، اما پزشکان بر این باور هستند که این امواج ناحیه مورد ارزیابی را گرم کرده و ممکن است به بافت مغزی جنین صدمه بزند. به همین دلیل انجام آن به تمامی افراد توصیه نمی‌شود.

·        آزمایش بیوفیزیکال

این آزمایش باید در اواخر بارداری انجام شود. در این سونوگرافی وضعیت تنفس، ماهیچه‌ها و حرکت جنین بررسی می‌شود. انجام این سونوگرافی بارداری برای تمامی بانوان باردار تجویز نمی‌شود، بلکه فقط در بارداری‌های پرخطر مادر مجبور به انجام این تست است. سقط جنین در نیمه دوم بارداری، عدم رشد کافی جنین، فشار خون بالای مادر، ابتلای مادر به دیابت، به تاخیر افتادن زایمان مواردی هستند که انجام این سونوگرافی را اجباری میکنند.

·        سونوگرافی داپلر

اگر در یکی از سونوگرافی‌های معمول بارداری، مشکلی در قلب یا جریان خون جنین مشاهده شود، پزشک برای بررسی‌های بیشتر انجام این سونو را تجویز می‌کند.

به وسیله این تصویربرداری پزشکی، هر مشکل قلبی و عروقی در جنین قابل تشخیص است. در مواردی مانند چند قلوزایی، بررسی عمکلرد جفت، تولید آنتی بادی RH منفی در خون مادر یا سابقه سقط جنین ممکن است انجام این تصویربرداری پزشکی تجویز شود تا بررسی‌های دقیق‌تری انجام شود.

·        اکوکاردیوگرافی قلب

اگر در سونوگرافی بارداری سه ماهه دوم، مشکلی مبتنی بر ناهنجاری‌های قلبی تشخیص داده شود، انجام اکوکاردیوگرافی برای مادر باردار تجویز می‌شود. در این سونوگرافی حفره‌های قلب جنین، جریان خون سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها بررسی می‌شود تا در صورت وجود مشکل در گزارشی به اطلاع پزشک معالج برسد.

آیا امواج اولتراسوند برای جنین یا مادر خطرناک است؟

سونوگرافی در بارداری هیچ ضرری برای جنین و مادر ندارد، زیرا برای انجام این معاینات پزشکی از امواج اولتراسوند استفاده می‌کنند. این امواج که همان امواج فراصوت هستند، بدون هیچ پرتوی یونیزه کننده‌ای تصاویری باکیفیت از جنین و رحم را در اختیار پزشک قرار می‌دهند، این موضوع نمایانگر ضرورت استفاده از اولتراسوند در بارداری است.

سونوگرافی در بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا از طریق آن می‌توان سلامت جنین را به صورت کامل بررسی کرد و وجود هرگونه مشکل رشدی و ژنتیکی را متوجه شد. اهمیت انجام تست های غربالگری دوران بارداری و انواع آن ها از سونوگرافی‌های معمول بارداری بیشتر است؛ به همین دلیل باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.

سونوگرافی ماه اول و سونوگرافی های سه ماهه اول، دوم و سوم از رایج‌ترین تصویربرداری‌های پزشکی از جنین به حساب می‌آیند که تمامی متخصصان زنان و زایمان انجام آن‌ها را برای زنان باردار اجباری می‌دانند. سونوگرافی‌های دیگر مانند داپلر و اکوکاردیوگرافی نیز وجود دارند که در صورت وجود مشکلی در بارداری‌ و مواجه با بارداری‌های خطرناک تجویز می‌شوند.