نحوه برخورد با کودک پرخاشگر چگونه است؟
درست همان‌طور که رعد و برقی ناگهانی آسمان آرام را آشفته می‌کند، گاهی اوقات خشم و پرخاشگری کودکانه نیز می‌تواند طوفانی سهمگین در دریای آرام خانواده به پا کند. مشت‌های گره‌کرده، فریادهای گوش‌خراش، لگدهای ناگهانی – این واکنش‌های تکان‌دهنده برای هر پدر و مادری نگران‌کننده است. اما در مواجهه با این طوفان کوچک، به جای برپایی طوفانی دیگر، به دنبال سکان هدایت و چتر آرامش بگردیم. سعی کنید کودک خود را درک کنید و در کنار او باشید و مشکلات را در کنار یکدیگر رفع کنید تا مسیر رشد را در کنار یکدیگر هموار کنید.
این مقاله راهنمایی است برای والدین دلسوز و مربیان مهربان تا با درک ریشه‌های رفتارهای پرخاشگرانه و به‌کارگیری شیوه‌های درست، به کودکان کمک کنند تا خشم خود را مدیریت کنند و مسیرهای سالم‌تری برای ابراز احساسات‌شان بیابند. با وجود اینکه در این مقاله سعی کرده ایم که تمامی نکات را به صورت کاملا تخصصی و حرفه ای به شما بیان کنیم، اما مشاوره پرخاشگری کودکان را فراموش نکنید. برای اطمینان بیشتر و درمان درست و صحیح، باید از خدمات مشاوره یک متخصص حرفه ای در این زمینه استفاده کنید.
چرا کودکان پرخاشگری میکنند؟
پیش از آنکه به سراغ چگونگی برخورد برویم، باید بدانیم چرا طوفان خشم در درون کودکان به پا می‌خیزد. دلایل متعددی می‌توانند زمینه‌ساز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان باشند:
- ناتوانی در بیان احساسات: کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، ممکن است هنوز مهارت‌های لازم برای بیان درست احساسات خود را نداشته باشند. خشم، ناامیدی، ترس، و حتی هیجان‌زدگی شدید برای آن‌ها می‌تواند به صورت پرخاشگری بروز پیدا کند. پس تنها راهی که بیان احساسات خود پیدا میکنند، پرخاشگری است.
- مشکلات عاطفی و اختلالات روانی: گاهی اوقات، رفتارهای پرخاشگرانه می‌تواند نشانه‌ای از اضطراب، افسردگی، یا اختلالاتی مانند بیش‌فعالی-کم‌توجهی یا اختلال نافرمانی مقابله‌ای باشد.
- محیط خانوادگی پر تنش: مشاجرات والدین، بی‌توجهی عاطفی، یا خشونت خانگی می‌تواند به‌شدت بر رفتار کودکان تأثیر بگذارد و آن‌ها را به سمت پرخاشگری سوق دهد. پس به محیط و سلامت روانی خانواده نیز باید دقت بسیار زیادی داشته باشید.
- الگوبرداری از رفتار بزرگسالان: کودکان به‌شدت تحت تاثیر رفتار بزرگسالان اطراف خود هستند. دیدن پرخاشگری در اطرافیان، از جمله رفتارهای تند والدین، می‌تواند الگوی نامناسبی برای کودکان باشد.
- نبود مهارت‌های حل مسئله: کودکانی که نمی‌دانند چگونه به‌طور سازنده با چالش‌ها و تعارض‌ها روبه‌رو شوند، ممکن است به رفتارهای پرخاشگرانه متوسل شوند.
چطور با کودک پرخاشگر رفتار کنیم؟
حالا که با دلایل احتمالی بروز رفتارهای پرخاشگرانه آشنا شدیم، به سراغ شیوه‌های درست برخورد با این طوفان کوچک می‌رویم. لازم به ذکر است که در برخی مواقع، با بررسی عمیق تر دلیل این رفتار کودک، میتوانید مواجهه درست آن را نیز متوجه شوید و در این باره تصمیم بگیرید. اما خوب است که در این زمینه برای تصمیم نهایی، با یک پزشک متخصص نیز مشورت کنید و از مشورت و کمک های او نیز بهره مند شوید.
آرامش خود را حفظ کنید
در مرحله اول پس از مشاهده پرخاشگری کودک، به یاد داشته باشید که واکنش متقابل خشم‌آلود یا عصبی تنها آتش پرخاشگری را شعله‌ورتر می‌کند. به یاد داشته باشید که شما بزرگ‌تر هستید و مسئولیت حفظ آرامش را بر عهده دارید. نفس‌های عمیق بکشید، تا ده بشمارید، و با لحنی آرام و مصمم با کودک صحبت کنید.
امنیت را برقرار کنید
اگر کودک در حال آسیب زدن به خود یا دیگران است، ابتدا شرایط را ایمن کنید. اشیای قابل پرتاب را دور کنید، فاصله‌ای مطمئن حفظ کنید، و در صورت لزوم از کمک دیگران بهره بگیرید.
به احساسات کودک اعتبار ببخشید
به جای انکار یا سرزنش، به کودک نشان دهید که احساسات او را درک می‌کنید. جملاتی مانند “می‌بینم که عصبانی هستی” یا “به نظر می‌رسد که از چیزی ناراحتی” می‌توانند شروع خوبی برای برقراری ارتباط باشند.
به کودک کمک کنید تا احساساتش را بیان کند
کلمات را در دهان او نگذارید و از قضاوت او دوری کنید، اما با پرسیدن سوالات ساده و بدون قضاوت، فضایی امن برای ابراز احساساتش فراهم کنید. اول به او بگویید که به احساسات او اهمیت می دهید و سپس با پرسیدن برخی سوالات، به او کمک کنید تا احساسات خود را بیان کند و راه و کلماتی درست و صحیح برای بیان آن ها پیدا کند.
مهارت‌های حل مسئله را آموزش دهید
به کودک بیاموزید که چگونه به‌طور سازنده با تعارض‌ها برخورد کند. روش‌های حل مسئله‌ی مرحله‌به‌مرحله، مذاکره، و بیان خواسته‌ها به شیوه‌ی مؤدبانه را به او آموزش دهید تا از آن ها استفاده کند و برای حل مشکلات خود تلاش کند.
برخورد با کودک پرخاشگر صبر، عشق، و دانش می‌طلبد. به یاد داشته باشید که مسیر آرام کردن طوفان درون آن‌ها مسیری دوطرفه است. با درک ریشه‌های رفتار آن ها، به‌کارگیری شیوه‌های درست برخورد، و ایجاد محیطی امن و سرشار از حمایت، می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا خشم خود را مدیریت کنند و راه‌های سالم‌تری برای ابراز احساسات‌شان بیابند. فراموش نکنید که در مواجهه با طوفان، گاهی سکان آرامش و چتر محبت می‌توانند اثربخش‌تر از هر فریاد و توبیخی باشند. در نهایت نیز به یاد داشته باشید که این توضیحات تنها راهنمای کلی است و جایگزین مشاوره تخصصی با روانشناس کودک و نوجوان نمی‌باشد. برای تصمیم گیری درست و اطمینان بیشتر، با یک پزشک متخصص در ارتباط باشید و سوالات خود را از او بپرسید.