بیماری کیست چیست؟ + چگونه بفهمیم که کیست داریم؟

کیست ها توده هایی کیسه مانند هستند که ممکن است در هر جایی از بدن ظاهر شوند و بر سلامت فرد تأثیر بگذارند. کیست ها گاهی سفت و جامد و گاهی نرم و مایع، در مواردی خوش خیم و در مواردی بدخیم، در مواردی توده سلولی و در مواردی عفونی هستند.

اثرات کیست بر سلامتی و نحوه تشخیص آنها و خوش خیم یا بدخیم بودن آنها از جمله سوالاتی است که بر اساس منابع معتبر پزشکی در این مقاله از اخبار تایمز به آنها پاسخ می دهیم.

انواع کیست ها و شکل ظاهری آنها

شکل و ظاهر کیست ها بسته به نوع و محل آنها متفاوت است. در این قسمت از مقاله به بررسی شایع ترین کیست هایی می پردازیم که در انسان ظاهر می شوند.

کیست اپیدرموئید

کیست اپیدرموئید توده ای کوچک و خوش خیم با رشد آهسته است که بیشتر روی صورت، سر و گردن، پشت یا اندام تناسلی دیده می شود و به دلیل تجمع کراتین در زیر پوست ایجاد می شود. ظاهر اپیدرموئید به صورت برآمدگی همرنگ پوست و گاهی قهوه ای مایل به زرد و انباشته با مواد غلیظ است. اگر این نوع کیست ملتهب یا عفونی باشد، ممکن است متورم، قرمز یا دردناک شود.

سباسه

کیست‌های چربی در صورت، گردن و نواحی بالای بدن دیده می‌شوند و معمولاً در اثر ضربه یا آسیب به غدد چربی مانند بریدگی یا برش‌های جراحی ایجاد می‌شوند. اگر کیست سباسه بزرگ شود باعث فشار و درد در ناحیه می شود. این توده غیر سرطانی بوده و رشد بسیار کند و ملایمی دارد.

کیست سینه

بیشتر توده هایی که در سینه ایجاد می شوند غیر سرطانی هستند، اما گاهی اوقات احتمال توده های سرطانی سینه وجود دارد. برای تشخیص زودهنگام هر کیست سینه و سینه لازم است با خصوصیات معمول سینه های خود آشنا باشید تا در صورت بروز تغییرات بتوانید به موقع آنها را تشخیص دهید. همیشه تغییرات هشدار زیر را به خاطر بسپارید:

• توده و برجستگی در ناحیه پستان بروز کند
• بافت یک ناحیه از سینه به‌طور محسوسی با سایر قسمت‌ها متفاوت باشد
• اگر خصوصیات ظاهری یک توده تغییر کند یا بزرگ‌تر شود
• ترشحات غیرمعمول از پستان دیده شود
• نوک پستان دچار فرورفتگی شده باشد

گانگلیون

کیست گانگلیونی توده ای ژل مانند است که معمولا در امتداد تاندون ها یا مفاصل به خصوص در مچ دست و مچ پا ظاهر می شود و منجر به کیست مچ دست و مچ پا می شود. تشکیل این توده ممکن است به دلیل ضربه یا ساییدگی مفاصل باشد، اما علت این کیست ها اغلب ناشناخته است. کیست های گانگلیونی شایع و عموماً بی ضرر هستند و هیچ درد یا مشکلی ایجاد نمی کنند.

کیست مویی

کیست مویی یک بیماری پوستی شایع است که در شکاف بالایی باسن ایجاد می شود. این کیست ها معمولا پس از بلوغ ظاهر می شوند و تصور می شود که در اثر تغییرات هورمونی، رشد مو و اصطکاک ناشی از لباس یا نشستن طولانی مدت ایجاد می شوند. در صورت عدم درمان، کیست های مویی ممکن است عفونی شده و پر از مایع و چرک شوند. علائم عفونت کیست مویی عبارتند از:

• احساس درد هنگام نشستن یا ایستادن
• قرمز و دردناک شدن پوست اطراف کیست
• ترشح چرک و خون از توده و استشمام بوی بد
• تورم کیست
• موهای بیرون زده از ضایعه

کیست بیکر

کیست های بیکر تورم های بافتی پر از مایع هستند که باعث ایجاد یک توده نرم در پشت زانو می شوند. کیست بیکر به دلیل مشکلات مفصل زانو مانند آرتریت، التهاب ناشی از فشار مکرر و آسیب غضروف ایجاد می شود. کیست های بیکر اغلب نیازی به درمان ندارند و خود به خود از بین می روند. علائم این نوع کیست ها عبارتند از:

• درد خفیف تا شدید مفصل
• کاهش دامنه حرکتی مفصل
• تورم پشت زانو
• کبودی زانو و ساق پا
• پارگی کیست

کیست پیلار

کیست پیلار یک برآمدگی گرد، غیر سرطانی و همرنگ پوست است که در زیر اپیدرم ایجاد می شود. این نوع کیست ها معمولا به دلیل تجمع پروتئین در فولیکول مو روی پوست سر ظاهر می شوند. کیست های پیلار بدون درد، سفت و صاف هستند و معمولا به کندی رشد می کنند.

کیست تخمدان

کیست های تخمدان کیسه های پر از مایع هستند که روی یک یا هر دو تخمدان ایجاد می شوند. این کیست ها گاهی بدون علامت و گاهی دردناک هستند. شایع ترین علائم کیست تخمدان عبارتند از:

• نفخ یا تورم شکم
• بروز درد در هنگام اجابت مزاج
• درد لگن پیش از پریود و یا در طول سیکل قاعدگی
• دردناک شدن رابطه جنسی
• احساس درد در ناحیه کمر یا ران
• حساس شدن سینه‌ها
• حالت تهوع
• استفراغ

علائم شدیدتر کیست تخمدان شامل درد ناگهانی و شدید در لگن، تب، غش یا سرگیجه است که نشانه‌های پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان است.

علاوه بر کیست تخمدان می توان به کیست های رحمی نیز اشاره کرد که به دلایل مختلف در دستگاه تناسلی زنان ایجاد می شود اما نسبت به کیست تخمدان کمتر دیده می شود.

کیست مخاطی

کیست مخاطی یک برآمدگی پر از مایع است که روی لب یا داخل دهان ایجاد می شود. این اختلال زمانی رخ می دهد که غدد بزاقی دهان به دلیل ضربه، گاز گرفتن لب ها و اختلالات غدد بزاقی مسدود می شوند. کیست های مخاطی ندول های کوچک و نرمی هستند که به رنگ صورتی یا آبی هستند.

کیست شکاف شاخه‌ای (برانکیال)

کیست برونش یک رشد نامنظم سلولی است که در یک یا دو طرف گردن یا زیر استخوان ترقوه به صورت توده ای در می آید. این عارضه در دوران رشد جنین در دوران بارداری رخ می دهد که بافت گردن و استخوان ترقوه به طور غیر طبیعی رشد می کنند. به طور کلی، کیست برونش خطرناک نیست، اما در موارد نادر ممکن است باعث تحریک پوست، عفونت پوست یا تبدیل به سرطان شود. علائم کیست برونش در کودکان عبارتند از:

• وجود گودی، توده و یا برچسب پوستی (اسکین تگ- یک تکه پوستی نرم و آویزان) روی گردن، بالای شانه یا زیر استخوان ترقوه
• خروج مایع از ناحیه گردن
• کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به کیست برانکیال ممکن است دچار تورم یا حساسیت و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شوند

کیست عصبی (در انتهای ستون فقرات)

کیست عصبی یک کیسه پر از مایع است که روی ستون فقرات تشکیل می شود. علت این توده ناشناخته است، اما ممکن است در اثر ضربه به کمر، مانند افتادن از ارتفاع، جراحت و فعالیت های سنگین ایجاد شود. کیست های عصبی اغلب بدون علامت هستند، اما در برخی موارد ممکن است باعث درد در پشت، باسن یا پا شوند.

کیست‌های کلیه

کیست های کلیه انواع مختلفی دارند و اغلب مایع هستند و حاوی خون و گلبول های سفید هستند. برخی از کیست های کلیه در بدو تولد وجود دارند و برخی دیگر در سنین بالاتر به دلیل انسداد مجاری کلیه ایجاد می شوند. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کیست کلیه هستند.

کیست‌های کاذب (شبه کیست‌ها)

اگرچه کیست‌های کاذب شبیه کیست‌های واقعی هستند، اما برخی از ویژگی‌های کیست مانند پوشش اپیتلیال را ندارند. موارد زیر شایع ترین کیست های کاذب هستند.

شالازیون

شالازیون یک توده کوچک متورم و معمولاً بدون درد روی پلک است. کیست کاذب شالازیون به دلیل انسداد غده میبومین ایجاد می شود. غده میبومین نوعی غده چربی و چربی در پلک است که پلک زدن را آسان می کند و از خشکی چشم جلوگیری می کند. اگر این غده عفونی شود، ممکن است قرمز، متورم و دردناک شود

فولیکولیت (التهاب ناشی از موی برگشتی)

فولیکولیت گروهی از بیماری های پوستی است که باعث التهاب در فولیکول مو می شود و معمولاً عفونی هستند. کیست های مویی نوع فولیکولیت در واقع موهایی هستند که به جای بیرون آمدن از پوست و تجمع در زیر پوست، به سمت پایین یا پهلو رشد می کنند. فولیکولیت در بین افرادی که از تیغ یا ژیلت برای اصلاح استفاده می کنند یا برای از بین بردن موهای ناخواسته اپیلاسیون را انتخاب می کنند، شایع تر است. فولیکولیت اغلب به صورت جوش های قرمز، سفید یا زرد زیر پوست دیده می شود. در برخی موارد این کیست ها عفونی می شوند و پوست اطراف آنها قرمز و متورم می شود.

آکنه کیستی (آکنه‌های زیرپوستی)

آکنه کیستی شدیدترین نوع آکنه است و زمانی رخ می دهد که به صورت زیر جلدی و در عمق پوست ایجاد شود. این آکنه ها نتیجه تغییرات هورمونی و انسداد باکتریایی منافذ پوست هستند. آکنه کیستیک در صورت، سینه، گردن و پشت دیده می شود. این جوش ها برآمدگی های بزرگ، دردناک و پر از چرک هستند که در صورت پاره شدن، جای زخم باقی می ماند. آکنه کیستی بسته به رنگ پوست ممکن است قرمز یا تیره باشد.

روش‌های تشخیص کیست

علائم و نشانه های کیست به نوع کیست و اندام درگیر بستگی دارد. در بسیاری از موارد، افراد متوجه یک توده غیر طبیعی در زیر پوست می شوند. کیست ممکن است به صورت برآمدگی روی پوست یا در لایه های زیرین رشد کند و به صورت یک توده کوچک ظاهر شود. برخی از کیست ها در اندام های داخلی ایجاد می شوند و قابل احساس نیستند.

 

با این حال، آنها معمولاً با علائم همراه هستند و در عملکرد اندام ها اختلال ایجاد می کنند. به عنوان مثال، کیست تخمدان در سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باعث مشکلاتی در عملکرد تخمدان و فرآیند تولید مثل می شود. در بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD)، کیست کلیه می تواند بر عملکرد کلیه تأثیر منفی بگذارد.

بسیاری از کیست های داخلی، مانند آنهایی که در کلیه ها یا کبد ایجاد می شوند، معمولاً هیچ علامتی ندارند و تنها با آزمایش های تصویربرداری مانند MRI، سی تی اسکن یا سونوگرافی قابل تشخیص هستند. اگر کیست در مغز ایجاد شود، می تواند باعث سردرد و سایر علائم شود. کیست های غیر عفونی معمولاً به کندی رشد می کنند و سطح صافی دارند و ممکن است بسیار کوچک یا بسیار بزرگ باشند. اکثر کیست ها دردناک نیستند و اغلب مشکلی ایجاد نمی کنند مگر اینکه:

• عفونی شوند
• بسیار بزرگ باشند
• به عصب یا رگ خونی برخورد کنند
• در یک منطقه حساس رشد کنند
• بر عملکرد یک اندام تأثیرگذار باشند

علت تشکیل کیست چیست؟

عوامل مختلفی در پیدایش کیست های واقعی و کیست های کاذب دخیل هستند، از جمله:

• عفونت‌ها
• بیماری‌های ارثی
• ویژگی‌های ژنتیکی
• التهاب مزمن
• انسداد مجاری و تجمع مایعات در زیر پوست
• تومورها
• بیماری‌های مزمن التهابی
• نقص در چرخه تقسیم سلول‌ها
• یک جراحت که باعث آسیب به جداره رگ‌ها شود
• نقص تکاملی در جنین در حال رشد
• مبتلا شدن به یک عفونت انگلی

چه زمانی برای چه کسی باید به پزشک مراجعه کرد؟ به گزارش سایتhealthline ، در صورت بروز هرگونه تغییر پوستی یا تورم پوستی، بهتر است برای تشخیص و درمان بیماری به پزشک مراجعه کنید. در صورت غفلت از درمان برخی از کیست ها، احتمال عفونت و پارگی کیست وجود دارد.

در چنین شرایطی اگر کیست به داخل خون باز شود، فرد دچار عفونت خون یا سپتی سمی می شود که بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است. برخی از توده های سلولی نیز ممکن است بدخیم شوند و فرد را در معرض مشکلات جدی قرار دهند.

بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده هرگونه برآمدگی یا تغییرات پوستی غیرعادی برای تشخیص قطعی و درمان به موقع به پزشک مراجعه کنید.

کیست چگونه درمان می‌شود؟

هرگز با فشار دادن یا تخلیه کیست خود درمانی نکنید. این امر علاوه بر عفونت کیست باعث آسیب پوستی، عوارض جدی و عفونت خون می شود. با مراجعه به پزشک و شناسایی نوع کیست و علت زمینه ای آن، از روش های مختلفی برای درمان یا تخلیه آن استفاده می شود. روش های رایج برای درمان کیست به شرح زیر است:

• استفاده از سوزن مخصوص برای تخلیه مایعات و سایر مواد از کیست
• تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب
• انجام جراحی برای برداشتن و تخلیه کیست

آیا می‌توان از بروز کیست پیشگیری کرد؟

اکثر انواع کیست ها قابل پیشگیری نیستند، اما استثناهایی نیز وجود دارد. کسانی که مستعد ابتلا به کیست تخمدان هستند می توانند با مصرف داروهای هورمونی ضد بارداری زیر نظر پزشک از تشکیل کیست های جدید جلوگیری کنند. در مورد کیست های مویی می توان با رعایت بهداشت پوست و مو و تمیز نگه داشتن پوست از بروز آنها پیشگیری کرد. پرهیز از نشستن طولانی مدت نیز در پیشگیری از کیست مویی موثر است. شستن منظم صورت با یک پاک کننده ملایم می تواند به جلوگیری از انسداد مجاری سبوم و جلوگیری از تشکیل کیست شالازیا کمک کند.