نشست تخصصی «تئاتر و اجرا: جنگ و جدل در روش‌های پژوهشی عمل- بنیاد» به شدت مورد بحث قرار گرفت.
نشست تخصصی «روش‌های پژوهشی عمل- بنیاد در تئاتر و اجرا» با تاکید بر اهمیت پژوهش کاربردی در تئاتر و اجرا برگزار شد.
به گزارش رکنا به نقل از روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی، نشست تخصصی «روش‌های پژوهشی عمل- بنیاد در تئاتر و اجرا» با حضور کاظم نظری (مدیرکل هنرهای نمایشی)، نرگس یزدی (مدیر دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش)، منصور براهیمی (استاد و پژوهشگر)، حمیدرضا افشار (استاد و پژوهشگر) و بهروز محمودی بختیاری (استاد و پژوهشگر) روز یکشنبه (هفتم خرداد) در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
کاظم نظری، مدیرکل هنرهای نمایشی در ابتدای این نشست با امید به تداوم این‌گونه نشست‌های پژوهشی گفت: «حوزه پژوهش و تحقیق در رشد و ارتقای تئاتر اهمیت بسیار زیادی دارد و متأسفانه یکی از دلایلی که تئاتر هنوز به جایگاه اصلی خود دست نیافته است، فقدان روش‌های کارآمد برای پژوهش در تئاتر و اجراست.»
او ادامه داد: «اجراهای نمایشی نیاز به پشتوانه فکری دارند و این موضوع باید با تحقیق و پژوهش در مورد شیوه و شکل اجرا و همچنین مخاطبان این هنر انجام شود.»
این مدیر فرهنگی افزود: «برای رشد و توسعه تئاتر در کشور، بنیان‌های فکری و پژوهشی آن باید تقویت شود. جوانان و دانشجویان باید با جدیت به مسئله پژوهش در تئاتر بپردازند تا آنچه تولید و اجرا می‌شود بتواند اثرگذار باشد.»
نظری در پایان سخنانش گفت: «فقدان پشتوانه پژوهشی موجب می‌شود آثار نمایشی بسیار زود به فراموشی سپرده شوند؛ درحالی‌که اثرگذاری عمق و مفهوم یک اثر قطعاً با تحقیق و پژوهش ایجاد می‌شود.»
در ادامه نرگس یزدی، مدیر دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش با تأکید بر ضرورت بازنگری در روش‌های پژوهش در تئاتر و اجرا در کشور گفت: «در پژوهش عمل- بنیاد، هر اجرا برآمده از یک پرسش یا مسئله پژوهشی است که در عمل به آن پرسش و مسئله پرداخته می‌شود. بدین ترتیب، پژوهشگر/ هنرمند در اجرا به انجام پژوهش می‌پردازد و با مستندسازی فرایند و تأمل در آن در پیشبرد دانش در این حوزه سهم دارد. در عمل در جامعه دانشگاهی کشورهای دیگر این موضوع تثبیت‌شده است. در این کشورها پایان‌نامه‌ها به‌صورت عملی روی صحنه می‌روند و شرح فرایند اجرا به بخش نظری پایان‌نامه تبدیل می‌شود.»
او ادامه داد: «در کشور ما روش‌های پژوهش حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی بر تئاتر و اجرا تحمیل‌شده است؛ درحالی‌که تئاتر و اجرا، روش‌های پژوهشی خاص خود را می‌طلبند. در دانشگاه، دانشجویان تئاتر، پایان‌نامه‌های خود را در دو بخش نظری و عملی ارائه می‌دهند که در بسیاری موارد، این دو بخش به‌کلی مجزا بوده و درنتیجه بخش نظری عمدتاً گردآوری سطحی مطالب و بخش عملی نمایشنامه یا اجرایی بی‌هدف یا همچنین، تمرکز بر محصول نهایی به جای تمرکز بر فرایند پژوهشی- اجرایی در دانشگاه‌هاست»
مدیر دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش افزود: «به همین سبب سال ۱۳۹۴ کتاب «روش‌های پژوهش در تئاتر و اجرا» را ترجمه کردم با این امید که بتوانیم پژوهش عمل- بنیاد را در جوامع آکادمیک و حرفه‌ای جا بیندازیم. از آن زمان تاکنون به همراه دانشجویانم در مقیاس کوچک به تجربه‌ورزی با این روش‌ها و روش‌شناسی‌ها پرداخته‌ایم؛ اما موفقیت این کار مستلزم تثبیت این شیوه در دانشگاه‌ها و میان فعالان عرصه تئاتر و اجراست تا بتوانیم در مقیاسی گسترده با پرورش پژوهشگر/ هنرمند، نظریه و عمل را پیوند دهیم و این دوگانگی را از میان برداریم. در این صورت، هر نمایشنامه یا اجرا اثری قابل‌تأمل خواهد بود، ضمن اینکه خود فرایند پژوهشی- اجرایی خلاق نیز بخش مهمی از اثر و ای‌بسا مهم‌تر از محصول نهایی خواهد بود.»
منصور براهیمی در ادامه این مراسم گفت: « کتاب «روش‌های پژوهش در تئاتر و اجرا» رویکردهای متنوع، نوین و خلاقی به پژوهش در تئاتر و اجرا را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. برای مثال، فصل اول این کتاب، به هنرمندان کمک می‌کند تا بدانند چطور آرشیو را از یک انبار مواد به یک امکان خلاق تبدیل کنند.»
حمیدرضا افشار دیگر سخنران این نشست با اشاره به اهمیت درآمد پژوهشی‌ای که حاصل پروژه‌های پژوهشی- اجرایی نرگس یزدی و منصور براهیمی در مراکز آموزشی متعدد است و در آغاز کتاب آمده گفت «ساختار اصلی کتاب بسیار کارآمد و درآمد پژوهشی افزوده‌شده به آن، با تمرکز بر بومی‌سازی و پرداختن به مسائل تئاتر و اجرا در کشور ما، پاسخگوی بسیاری از سؤالات عینی و اجرایی ماست.»
او ادامه داد: «متأسفانه پژوهش‌های ما بسیار اندک است. ما سند و آرشیو نداریم. تاریخی شفاهی تئاتر وجود ندارد و بخشی هم که داشتیم متأسفانه نابودشده است. ما هنرمندان زیادی داشتیم که می‌توانستند تاریخ شفاهی تئاتر باشند اما هرکسی آمد تاریخ تئاتر را به سلیقه خودش نوشت و نتوانستیم با منشأ منابع ارتباط داشته باشیم. امیدوارم نسل جدید تئاتر ما را احیا کنند.»
بهروز محمودی بختیاری گفت: «ما با بحران تحصیلات تکمیلی در رشته‌های هنری مواجهیم. به باور من، روش تحقیق و زبان تخصصی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی اهمیت بسیاری دارند. این دو ابزار کار پژوهش هستند. متأسفانه ما سازوکار ویژه‌ای و حتی آرشیو مشخصی برای آثار نمایشی نداریم.»
او ادامه داد: «ما باید آرشیو نمایشی چون فیلم، نسخه و عکس‌هایمان را جمع‌آوری کنیم.»
این مدرس و پژوهشگر در پایان سخنانش گفت: «تئاتر به‌اندازه‌ای که لیاقت دارد، محترم واقع نشده است. ازنظر قدمت و تأثیرگذاری نمایشنامه‌های زیادی به انگلیسی ترجمه‌شده‌اند. ایرانیانی که با آثارشان نمایش ایرانی را به دنیا معرفی کرده‌اند، کم نیستند. این حوزه، حوزه بسیار مهمی است، دریغا که روی ریل معرفی به جهانیان قرار نگرفته است که امیدوارم این اتفاق هم بیفتد.»
درمجموع، در نشست تخصصی «روش‌های پژوهشی عمل- بنیاد در تئاتر و اجرا» با محوریت کتابی با عنوان «روش‌های پژوهش در تئاتر و اجرا» با ترجمه نرگس یزدی به بررسی اهمیت به‌کارگیری روش‌های کارآمد برای تحقیق و پژوهش در تئاتر و اجرا پرداخته شد.
علاقه‌مندان به‌منظور اطلاع از دیگر نشست‌های دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات اداره کل هنرهای پژوهشی و همچنین چاپ کتاب، فصلنامه و ماهنامه‌های تخصصی تئاتر با رویکردهای جدید که به‌زودی در دسترس مخاطبان قرار خواهد گرفت، می‌‌توانند به سایت انتشارات نمایش مراجعه کنند.